
Amenzu n mayyu d ass agraɣlan n umennuɣ n yixeddamen deg umaḍal meṛṛa. Deg Lezzayer, azemz-a d azamul n yimenɣiyen d tmeɣriwin n yixeddamen i lmend n lḥeṛma, taɣdemt tanmettit, tilelli n tiddukliwin d ussehres n yizerfan ay d-yewwi s lqerb.
Imɣaren-nneɣ nnuɣen, tikwal s lqima n tudert-nsen, akken ad sbedden azref n tuddsa n tdukliwin, n uḥuddu anmetti, n leqdic yelhan ed usselhu n tɣawsiwin n tudert.
Ass-a, yettili-d yiwen n uswir n tmuɣli ɣer deffir ay yessewhamen. Ddaw n udabu asertan, ixeddamen izzayriyen ttwaḍḍfen s tmenɣiwt n tmeḥqranit ɣef yizerfan-nsen igejdanen.
Tagnit n tɣawsiwin ur nesɛi lḥeqq la tettnerni, lxilaf anmetti la yettnerni, lḥif la yettett iḥricen s lekmal-nsen seg tmetti, deg wakud ay deg taɣlamt (élite) n udabu, ay yettḍurrun tiɣawsiwin n udabu, la tettkemmil tessejhad iman-nnes war ma ttwaɛaqben s lekmal-nnes.
Deg yiseggasen-a ineggura, aḥuddu n yixeddamen yeffeɣ-d seg unamek-nnes : tilelli n tiddukliwin tettwakkes-d ;
tiddukliwin timelḥiyin ttwaḥettment, ttwafeṣṣlent, ttwaḥebsent;
ttnernint tmesbaniyin s lbaṭel, gar lbaṭel n tmeṭṭut n yiduba ;
lḥalat n uxeddim ttnernint deg wakk igzumen, seg tezmert ar ussegmi, gar-asent tamguri;
tsertiyin tinagdudin ttbeddilent s lqedd i yisutur inmettiyen d yiɣermanen.
Anabaḍ, ay d-yesbedden iman-nnes deg yizerfan-nnes (privilèges), yettarra-d i yisutur n lqanun s ussehres (répression), s ussehres (intimidation) ed ussemɣer n tɣawsiwin tilelliyin. Ur yeqqim ara yettḥekkim : yettḥettim. Ur yeqqim ara yebna : yettkeṛṛuḥ. Ur yeqqim ara yettgen idiwenniyen : yettḥettim yerna yettḥettim.
Aṭas n yixeddamen, gar-asen iɛeggalen n tdukliwin ed yemḍebbren n tuddsiwin n tdukliwin timelḥiyin, ay yettwaḥettmen ass-a yerna ttwaḥebsen. Ur t-id-yettwali ara deg tmerwin n yiseggasen aya liḥala n yixeddamen.
Qbel n tmuɣli-a tanmettit ur nesɛi ara amkan, yiwet kan n tririt ay yessefken: d tanekra ed umennuɣ.
S tmussni n wuguren ay d-yellan ass-a, Tamesbanit n Yidles ed Tugdut (#RCD) tettwekkid-d tikkelt niḍen aɛewwel-nnes ur yettbeddilen i tlelliyin n tdukliwin d yizerfan ur yettwaqbalen n yixeddamen akken ad ssuddsen yerna ad ḥudden lḥeqq-nsen. Tessutur aḥareb n yizerfan-nsen s tɣawla d useḍru n tsertit n tidet n teɣdemt tanmettit.
Ilaq akk iɣallen n tudert n wegdud ad sdukklen imenɣiyen-nsen mgal lbaṭel, lḥif d tmenḍawt.
Ɣer ukabar n RCD, taluft n yixeddamen ur tettbeddi ara seg umennuɣ ɣef tugdut d lḥerma n umdan.
Taɣdemt ur tezmir ara ad tesfeḍ lḥif n teɣdemt d yizerfan n yixeddamen.
Ur nessutur ara tilelli : nekkes-itt.
Ur nessutur ara lḥeṛma : nettḥadar fell-as.
Ur nettmeslay ara d lbaṭel : nettnaɣ fell-as.
Amennuɣ yettkemmil!
Lezzayer tamanaɣt, 1 mayu 2025
RCD